Ik vertaal strijd- en protestliederen uit andere talen. Dat begon met de vertaling/bewerking van ‘A Las Barricadas’ naar een hedendaagse anarchistische versie. Hieronder verzamel ik ze.
Vertalen is meer dan alleen vertalen als het om liederen en gedichten gaat: de inhoud, het metrum, het rijmschema, ik wil het zoveel mogelijk laten overeenkomen met het origineel. Vertaalverzoeken vind ik leuk, maar ik kijk wel of ze al in het Nederlands vertaald zijn en of ik denk dat ik het beter of hedendaagser kan. Natuurlijk moet ik het ook nog een mooie vinden om te doen. Tot slot kan een vertaling ook nog tot een vrijwel nieuwe tekst leiden, als de tekst van het origineel in deze tijd en plaats niet past. Dan wordt het een Nederlandstalige hedendaagse afgeleide van het origineel.
Het liefst neem ik ze dan ook nog op, als het binnen mijn kunnen ligt. Of Peter Storm begeleid de uitvoering. Voor een deel komt het vervolgens ook nog in het repertoire van Your Local Pirates terecht. Indien er een eigen opname van is, staat dat er ook bij. De vertalingen zijn net als al mijn ander werk copyleft en dus over te nemen en te gebruiken. Graag zelfs!
Inhoud:
Daloy Politsey, eigen interpretatie van het Jiddische lied In Ale Gasn/Hey, hey, Daloy Politsey!
We Kunnen Het Samen – We Worden Niet Verslagen, bewerking vertaling van van El Pueblo Unido Jamás Será Vencido, door Sergio Ortega Alvarado en Quilapayún
Op De Barricades, vertaling/bewerking van ‘A Las Barricadas!’
De Staak, vertaling/bewerking van ‘L’Estaca’ van Lluis Llach
Bid En Werk, vertaling/bewerking van ‘Bet Und Arbeit’, het “vakbondslied”
Laat Ons Staken, vertaling/bewerking van ‘A La Huelga’ van Rolando Alárcon
Vrouwenhymne, vertaling/bewerking van ‘Hymne Des Femmes’
Het Pad Bezaaid Met Rozen, vertaling/bewerking van ‘Rosen Auf Den Weg Gestreut’ van Kurt Tucholsky
Werklozenmars, Vertaling/bewerking van ‘Arbetlose Marsch’ van Mordechai Gebirtig.
Het Kapitalistenlied, vertaling van ‘Das Kapitalistenlied’ van Georg Kreisler.
DALOY POLITSEY, eigen interpretatie van het Jiddische lied In Ale Gasn/Hey, hey, Daloy Politsey!
In alle plaatsen waar je komt, zie je mensen staken
Demonstreren en blokkeren, lege huizen kraken
Genoeg van ‘t werken uit m’n naad – Genoeg van de inflatie
Genoeg van beulen, stel een daad – Verleen die lui geen gratie!
Kom kameraden – Sla de handen nu ineen
We slopen alle muren – Elke bajes, nu meteen!
Hey, hey, daloy politsey!
Geef ze de straat terug, steen voor steen!
Hey, hey, de smeris, weg ermee
Geef ze de straat terug, steen voor steen!
Kom kameraden – We verjagen de politie
met de wapens van de straat – Verzamel je munitie!
Hey, hey…
De smeris is een moordenaar – Die schiet je in de rug
Die pakt je om je huidskleur – Met recht sla je terug!
Kom kameraden – Maak al die racisten bang!
Zet de mollies maar vast klaar – Dit wordt hun ondergang!
Hey, hey…
De klabakken met hun matrakken – Trek ze van hun hoge paard
Zet hun bussen op hun kanten – En gooi ze in de vaart!
Hey, hey…
Met boetes en de cellen vol maken ze je kapot
We drijven ze weer in hun hol – De straat is weer van ons!
Met hun klassejustitie verstaan ze maar één taal
‘t Is tijd voor revolutie – Bevrijd ons allemaal!
Hey, hey…
tekst: Joke Kaviaar, 11 januari 2023
De tekst is een eigen vrije interpretatie van het Joods Anarchistische lied In Ale Gasn/Hey, hey, Daloy Politsey!, oorspronkelijk in het Jiddisch. Van het origineel zijn veel verschillende uitvoeringen te vinden en net zo veel anderstalige interpretaties/variaties.
Deze website geeft uitleg over de ontstaansgeschiedenis van het lied, de originele Jiddische tekst, en de Engelse vertaling van de tekst.
Het origineel:
Uitvoering Your Local Pirates
WE KUNNEN HET SAMEN – WE WORDEN NIET VERSLAGEN, bewerking vertaling van van El Pueblo Unido Jamás Será Vencido, door Sergio Ortega Alvarado en Quilapayún
Sta op, en zing
opdat we winnen gaan
Draag mee de vlag
waarvoor we samen staan
Kom met ons mee
We lopen zij aan zij
Voor ons idee
dat bloeit in onze lied’ren en het
licht, dat schijnt
over de vrijheidsstrijd
Het kondigt aan:
Er komt een nieuwe tijd!
Sta op, ga mee
We zullen winnen gaan
Een beter leven
komt er zeker aan
Veroveren wij
een leven vol geluk
en in een schreeuw
gaan duizenden stemmen op
en laten horen hoe
de vrijheid wordt gevierd
En vastberaden
komen we tot hier
Verzamel je, mensen
Sta op om te gaan vechten
We zijn groot in aantal
We roepen: In de aanval!
We kunnen het samen
We worden niet verslagen!
We kunnen het samen
We worden niet verslagen!
De eenheid komt
uit solidariteit
Van noord tot zuid
komen er mensen bij
Vanaf de zee
met wapperend banier
tot de rivier
verenigd voor het slechten van de
grenzen nu
Zo gaan we hand in hand
De toekomst wordt
gebouwd op vruchtbaar land
Sta op, en zing
We zullen winnen gaan
Miljoenen al,
die voor de waarheid staan
We zijn van staal
gewapend met het vuur,
dat brandt in ‘t hart
voor vrede en gerechtigheid van ’t
eerste uur,
de vonken van de moed
Wie samenwerkt
die wacht de overvloed
Verzamel je, mensen
Sta op om te gaan vechten
We zijn groot in aantal
We roepen: In de aanval!
We kunnen het samen
We worden niet verslagen!
We kunnen het samen
We worden niet verslagen!
Vertaling/bewerking: Joke Kaviaar 13 december 2023
van El Pueblo Unido Jamás Será Vencido, door
Muziek: Sergio Ortega Alvarado/ Tekst: Quilapayún
– Het origineel:
– Uitvoering Your Local Pirates and Friends
OP DE BARRICADES!, vertaling/bewerking van ‘A Las Barricadas!’
Gitzwarte stormen schudden de luchten
Donkere wolken ontnemen ons het licht
Ook al verwachten we pijn en de dood
De vijand bestrijden zijn we aan onszelf verplicht
Want onze vrijheid is ons het allerdierbaarst
Laat ons met moed en vertrouwen hier staan
Neem nu de vlag op van de revolutie
van de overwinning en we houden nooit meer op
Neem nu de vlag op van de revolutie
van de overwinning en we houden nooit meer op
Sta op, verdrukten, doe mee aan de strijd nu
Tegen de repressie en tegen apathie!
Op de barricades! Opr de barricades!
Voor de overwinning van de anarchie!
Op de barricades! Op de barricades!
Voor de overwinning van de anarchie!
De melodie van ‘A Las Barricadas’ is die van ‘Warszawianka’, gecomponeerd door Józef Pławiński. De tekst is geschreven door Valeriano Orobón Fernández in 1936, mede gebaseerd op de originele Poolse teksten van Wacław Święcicki.
– A Las Barricadas, tekst en muziek origineel
– Your Local Pirates – Op De Barricades
DE STAAK, vertaling/bewerking van L’Estaca van Lluis Llach
Opa Siset zat te praten
op de trap voor zijn huis tegen mij
Wachtend tot de zon op kwam
en wagens reden voorbij
Siset, ziet u niet deze staak hier
waaraan we geboeid blijven staan
Als we de kettingen niet breken
zullen we niet vrij kunnen gaan
Refr.
Als we gaan trekken, dan zal hij vallen
Daar gaat niet veel tijd meer overheen
Dan zal hij vallen, vallen, vallen
Stort hij aangevreten ineen
Als ik hier hard aan de ketting trek
En jij trekt hard aan de ketting daar
Dan zal hij vallen, vallen, vallen
Zo bevrijden wij elkaar
Maar Opa Siset, hoe lang duurt het?
Mijn handen raken ontveld
En als de kracht me in de steek laat
raak ik er meer door bekneld
Ik weet zeker dat hij verrot is
Maar, Siset, het wordt veel te zwaar
Dan vergeet ik steeds dat ik sterk ben
Zing ons dit lied voor elkaar:
Refr.
Opa Siset spreekt geen woord meer
Rukwinden sleurden hem mee
Waar zingt hij nu, wie weet het
‘k zit hier nu stil op een tree
En, komen ze langs, jonge mensen
Dan zing ik met rechte rug
Het laatste lied dat Siset zong
en me leerde een tijdje terug
Vertaling/bewerking van het Catelaanse L’Estace van Lluis Llach naar het Nederlands, Joke Kaviaar, 1 november 2020
Muziek: Lluis Llach
Het origineel, met tekst
Uitvoeringen van de vertaling:
Joke Kaviaar – De Staak
Your Local Pirates – De Staak
BID EN WERK, vertaling/bewerking van Bet Und Arbeit, het “vakbondslied”.
Bid en werk, zo roept wie telt
Bid wel kort! Want tijd is geld
Aan de voordeur klopt de nood
Bid wel kort! Want tijd is brood
En je ploegt maar en je zaait
En je nagelt en je naait
En je timmert en je spint
Zeg eens wat je ermee wint
En je weeft maar dag en nacht
Graaft naar kolen in de schacht
Vult de hoorn van overvloed
Vult met wijn en graan zo goed
Maar waar is je maal bereid?
Maar waar is je feestkledij?
Maar waar is je warme haard?
Maar waar is je scherpe zwaard?
Alles is jouw werk! Zeg iets!
Alles, daarvan krijg je niets
Zelfs met velen sta je nog alleen
Smeedt de ketting om je heen
Ketting, om het lichaam strak
Die van de geest de vleugels knakt
Kindervoeten ook gewoon
kluistert – Mens, dat is je loon
Hoe je ook leeft voor ‘t licht van de zon
Schatten zijn het, op de bon
Hoe je ook weeft, het is de vloek
voor jezelf – in een bonte doek
Wat je ook bouwt, voor jouw geen dak
Onbeschermd en geen gemak
Wat ook je schoenen en je kledij
Sta trots op en maak je vrij
Mensen als bijen, ‘t is je aard
Is de honing voor jou bewaard?
Zie de darren, hoe jullie leven!
Waar zijn jullie angels gebleven?
Wakker worden, je werk is macht!
Onderken je eigen kracht
Heel het raderwerk staat stil
Als je krachtige arm het wil
Je onderdrukkers’ macht verbleekt
Als je, moe, de last verbreekt
In de hoek laat staan, die ploeg,
terwijl je roept: het is genoeg!
Breek het juk in tweeën stuk!
Breek de tucht, de lastendruk
Breek de ketenen van de nood
Brood is vrijheid, vrijheid brood
vertaling/bewerking naar het Nederlands Joke Kaviaar, 10 januari 2021
oorspronkelijke tekst: Georg Herwegh
muziek: Peter Heinz
– Tekst en muziek origineel:
Bet Und Arbeit – Bundeslied für den Allgemeinen Deutschen Arbeiterverein
Uitvoeringen van de vertaling:
Joke Kaviaar – Bid En Werk
Your Local Pirates – Bid En Werk
LAAT ONS STAKEN, vertaling/bewerking van ‘A La Huelga’ van Rolando Alárcon
Laat ons staken, kameraden!
Laat het werk ons niet meer knechten
Het gereedschap komt tot stilstand
Het wordt tijd dat we gaan vechten
refr.
En eerst staken er tien, en dan staken er honderd
We gaan staken, moeder, dat het overdondert
En eerst staken er honderd, dan een duizendtal
Zij voor mij, moeder, ik voor ons al
Tegen ‘t landsbestuur van honger
Staan we op tegen de dood
Allen die tot werk gedwongen
Zij aan zij gaan voor ons brood
refr.
Van de put en van de ploegen
Van de draaibank en ‘t weefgetouw
Leve al ons’ handen samen
Staken, ons verbond getrouw
refr.
Alle volkeren van de wereld
Zullen steunen onze strijd
Om te vechten voor ons’ vrijheid
en voor onze waardigheid
vertaling/bewerking naar het Nederlands, Joke Kaviaar, 23 december 2020
– Tekst en muziek: A la Huelga – Rolando Alárcon
– Vertaalde Uitvoering Joke Kaviaar – Laat Ons Staken
– Uitvoering Your Local Pirates
VROUWENHYMNE, vertaling/bewerking van Hymne Des Femmes
Vrouwen zonder verleden tijd
Niet de geschiedenis ingestaan
Vrouwen, sinds het begin van tijd
heeft ons’ wereld niet bestaan
Refrein:
Verhef je, vrouw tot slaaf gemaakt
En zorg dat je de boeien kraakt
Sta op, sta op!
Vrouwen, vernederd en als bezit
aangeschaft, verkocht, verkracht
Als je alleen in je woning zit
uit de wereld weg gedacht
Refrein
Vrouwen, in tijden van tegenspoed
staat niet de een voor de ander klaar
Vrouwen, de tweedracht die wordt gevoed
scheidt ons zusters van elkaar
Refrein
Vrouwen, ‘t is tijd voor ons razernij
Gekomen is nu onze tijd
Vrouwen, laat onze krachten vrij
Duizenden voor onze strijd!
Refrein
Vrouwen, we kennen elkaars gevecht
We spreken en we zien elkaar
Vrouwen, we worden nog steeds geknecht
Kom in opstand voor elkaar!
Refrein
– vertaling/bewerking van L’hymne des Femmes, Joke Kaviaar, 2 juni 2021
‘Hymne des femmes’, ook wel ‘Debout les femmes’ genoemd, is een lied dat in maart 1971 gezamenlijk werd gemaakt door feministische activisten in Parijs.
– Eigen uitvoering: tijdens solidariteitsdemonstratie bij vrouwenbajes Nieuwersluis op 8 maart 2022. Niet een heel geweldige opname, maar: welgemeend. Tenslotte heb ik daar ook nog gezeten.
HET PAD BEZAAID MET ROZEN, vertaling/bewerking van Rosen Auf Den Weg Gestreut van Kurt Tucholsky
Je moet ze lief en goed bejeg’nen,
maak ze niet bang – ze zijn zo puur!
Je moet ze in de handen nemen,
getrouw de aard van hun natuur!
Fluit je hond terug als hij naar hen keft
Kus de fascisten, kus de fascisten
Kus de fascisten, waar je ze treft!
Wanneer ze haat staan aan te wakk’ren,
zeg: “Ja en amen – gaarne weer!
Hier heb je mij – hak mij aan flarden!”
En als ze slaan, loof dan de Heer.
Want slaan is wat hun werk verheft
Kus de fascisten, kus de fascisten
Kus de fascisten, waar je ze treft!
En schieten zij – om hemels’ wille
Hecht je zo’n waarde aan ‘t bestaan?
Dat zijn toch pacifisten-grillen
Wie geeft het offer dan niet graag?
En je voelt daar laag
diep in je maag
de Hitler-dolk, tot aan het heft
Kus de fascisten, kus de fascisten
Kus de fascisten, zodat je ze treft
En je voelt daar laag
diep in je maag
de nazi-dolk, tot aan het heft
Kus de fascisten, kus de fascisten
Kus de fascisten, zodat je ze treft
vertaling / bewerking Joke Kaviaar, 3 januari 2022
Tekst van Rosen Auf Den Weg Gestreut is
een gedicht van Kurt Tucholsky, 1931. Muziek: Hanns Eisler
Enkele uitvoeringen van het Duitse origineel:
Hanns Eisler – Kurt Tucholsky – Rosen auf den Weg gestreut – Ernst Busch
Rosen auf den Weg gestreut – Bettina Wegner
Daniel Kahn – Rosen Auf Den Weg Gestreut / Embrace the Fascists
– Uitvoering Your Local Pirates – Het Pad Bezaaid Met Rozen
WERKLOZENMARS, Vertaling/bewerking van ‘Arbetlose Marsch’ van Mordechai Gebirtig
Een, twee, drie, vier
Werkloos zijn we allen hier
Maandenlang geen enkel woord
Werk in geen fabriek gehoord
Machines zijn hier koud vergeten
Roest begint het aan te vreten
Dus we zitten niets te doen
net als rijken met hun poen
Net als rijken met hun poen
Een, twee, drie, vier
Werkloos zijn we allen hier
Zonder kleren, zonder huis
Bed gemaakt van klei en gruis
Heeft er iemand iets te eten
Delen we dat naar geweten
Water drinken we als wijn
zoals de rijken gulzig zijn
Zoals de rijken gulzig zijn
Een, twee, drie, vier
Werkloos zijn we allen hier
Jarenlang zwaar werk verzet
Steeds meer hebben we neergezet
Huizen, steden, paleizen, staten
voor dat stelletje onverlaten
Wat heeft het alles ons gebaat?
We staan met honger op de straat
We staan met honger op de straat
Een, twee, drie, vier
Opstaan doen we samen hier
Werklozen, we trekken op,
zingen ons een lied hardop
van een wereld, zij aan zij,
nieuw en voor een ieder vrij
Werkeloosheid is geen schand’
in het nieuwe vrije land
In het nieuwe vrije land
Vertaling/bewerking van het Jiddisch naar het Nederlands van Arbetlose Marsch van Mordechai Gebirtig, door Joke Kaviaar, 6 december 2022
– Dit is het Origineel
– Een mooie uitvoering van Daniel Kahn and The Painted Bird: March of the jobless corps / Arbetslozer Marsh
– Uitvoering Your Local Pirates
HET KAPITALISTENLIED, vertaling/bewerking van Das Kapitalistenlied van Georg Kreisler
Ja, wie zegt er dat ik ook werkelijk schieten moet,
omdat ik hedendaags zo een revolver draag?
Ja, waar zie je dan enige samenhang?
omdat ik: “Handen omhoog!” van je verlang?
Nee, ik hou van jullie, ik schiet niet meteen.
Waarom zijn jullie dan voor mij zo vreselijk bang?
Ik ben mens en christen, een revolver is
geen teken van geweld zoals men stelt
Ja, wie zegt er dat ik ook iemand doden moet,
als het zo geschiedt dat ik toch werkelijk schiet?
Zeg me wie denkt dat dit als bedreiging geldt
wanneer de kogel vliegt en iemand velt
Nee, ik hou van jullie, ik doodt niet meteen.
Waarom zijn jullie dan voor mij zo vreselijk bang?
Ik ben mens en christen, ongetwijfeld is
een moord voor mij verdrietig, als ik schiet.
Ja, wie zegt dat ik jullie geen vrijheid gun
omdat ik zonder haat de deur vergrendelen laat?
Waarom zie je ‘t huis voor een gevang’nis aan,
omdat slechts ik naar buiten toe kan gaan?
Dit is geen aanhouding, en geen belemmering
Waarom zijn jullie dan voor mij zo vreselijk bang?
Met de deur op slot, wacht je geen akelig lot
Ja, jullie zijn altijd in veiligheid
Ja, wie zegt dat ik hier niet het beste voor heb
als ik geld verspil omdat je leren wil
En wie er klaar met school zich in de wereld stort
Zal zien dat je van werk gelukkig wordt
Nee, ik hou van jullie en ik maak je rijk
Niet zo’n grote pik en niet zo rijk als ik.
Maar wel een beetje geld, dat je wordt meegeteld
Met wat tevredenheid, dan ben je rijk
Zo zet ik steen op steen. Zie je nu eindelijk eens
Dat ik met mijn poet een revolver hebben moet
Waarom ik zonder haat de deur vergrendelen laat?
En indien nodig, dan ook schieten kan.
En als je dat maar ziet, dan ben je vrij!
Dan stem je ook de passende partij!
Dan steun je ook mijn zaak door dun en dik!
Dan krijg je een revolver, net als ik!
Vertaling/bewerking van Das Kapitalistenlied van Georg Kreisler, Joke Kaviaar, 5 januari 2023
Het origineel op Youtube
Uitvoering Your Local Pirates