Dit artikel verscheen eerder in Buiten De Orde
Criminalisering van vluchtelingen moet illegale pushbacks rechtvaardigen
Ver buiten ons gezichtsveld plegen de Europese staten stelselmatig misdaden tegen vluchtelingen. Misdaden gepleegd op de Middellandse en de Egeïsche zee, door kustwachten en door Frontex. Pushbacks. Mensen in nood laten creperen. Alarm Phone en Sea Watch weten er alles van. Sea Watch wordt zelf ook bij reddingsoperaties gedwarsboomd, schepen worden aan de ketting gelegd of het aanmeren juist verhinderd, kapiteins vervolgd omdat zij mensen van zee gered hebben. Mensensmokkel, heet het dan. Ook Tunesische vissers werden aangeklaagd omdat zij mensen gered hadden. Maar wat niet veel mensen weten is dat ook vluchtelingen zelf het mikpunt zijn van vervolging. In eerste plaats ook weer wegens mensensmokkel, maar ook wegens zaken als het uitlokken van schipbreuk, piraterij en terrorisme.
Hieronder tref je een drietal verhalen van wanhoop, moed en solidariteit, opdat het stilzwijgen verbroken wordt.
Griekenland: honderden vluchtelingen in gevangenissen
Dit soort rechtszaken dienen enerzijds de criminalisering van vluchtelingen om zo de ‘eigen’ bevolking tegen hen op te hitsen, anderzijds moet er een afschrikwekkende werking vanuit gaan: kom niet naar Europa!
Op 23 april 2021 werd de Syrische vluchteling K.S. (naam niet bekend) in de plaats Mytilini op het eiland Lesbos in Griekenland veroordeeld tot een gevangenisstraf van 52 jaar. [1] Dit vonnis werd geveld wegens ‘illegale binnenkomst’ en ‘het faciliteren van illegale binnenkomst’ ofwel ‘mensensmokkel’. In de slechts een paar uur durende rechtszaak werd hij voor een derde aanklacht, ‘het uitlokken van een schipbreuk’ vrijgesproken. Evengoed is de opgelegde straf niet alleen een groot onrecht maar bovendien buiten alle proporties: 52 jaar! Het ‘tarief’ is tien jaar plus één jaar voor iedere persoon in de boot. Daarnaast kreeg hij een boete van 242,000 euro.
Deze rechterlijke schanddaad werd naar buiten gebracht door waarnemers van ‘You Can‘t Evict Solidarity’, Christian Peacemaker Teams, Aegean Migrant Solidarity en Borderline-europe.
Helaas staat de veroordeling van K.S. niet op zichzelf. In Griekenland zitten honderden vluchtelingen in gevangenissen, beschuldigd van… Ja, van wat eigenlijk? Van vluchten. Van vluchten samen met anderen. Waarom? Omdat de fysieke grenzen, de levensgevaarlijke tocht en de overvolle vluchtelingenkampen blijkbaar nog niet erg genoeg zijn naar de smaak van de Europese autoriteiten. Dit soort rechtszaken dienen enerzijds de criminalisering van vluchtelingen om zo de ‘eigen’ bevolking tegen hen op te hitsen, anderzijds moet er een afschrikwekkende werking vanuit gaan: kom niet naar Europa! Maar geen enkele staatsterreur en geen enkele grens kan een mens die voor het eigen leven vecht tegenhouden. Geen mens vlucht vrijwillig. Er valt niets te kiezen.
Turkije een veilig land?
K.S. was in eerste instantie met zijn familie naar Turkije gevlucht. Daar werd hij gearresteerd en gemarteld omdat hij niet wilde meevechten in de Turkse militaire operatie in de burgeroorlog in Libië. Maar volgens de Griekse rechtbank in Mytilini maakte dat niet uit: hij had daar moeten blijven. K.S. had niet weg mogen gaan uit het Turkije van Erdogan waar de EU een deal mee heeft om vluchtelingen tegen te houden. Voor dat ‘oplossen van het vluchtelingenprobleem’ heeft Europa niet voor niets zes miljard neergelegd! Van dat geld, zogenaamd bedoeld voor opvang, bouwde Turkije onder andere een hoge muur op de grens met Syrië waarlangs aan Syrische zijde talloze vluchtelingenkampen zijn opgetrokken. Turkse grenswachten schieten op vluchtelingen die eroverheen proberen te komen. Wie er wel in slaagt aan de Turkse kant te komen, kan rekenen op zware repercussies. Mensen worden gevangen genomen, mishandeld en terug de grens over gezet nadat alles dat zij nog bezaten hen is afgenomen. De Europese leiders zitten er niet mee. Erdogan is een bondgenoot die te vriend moet worden gehouden. Zelfs nadat hij eind februari 2020 bij wijze van drukmiddel de grens naar Griekenland even heeft open gezet en vluchtelingen massaal probeerden Griekenland in te komen, is dat nog niet veranderd. Op dit moment wordt gewerkt aan het verlengen van de deal, waarbij Turkije forse extra eisen stelt. [2] Schieten op vluchtelingen, martelingen, arrestaties van oppositie, ernstige schendingen van de vrijheid van meningsuiting, het opzeggen van het Verdrag van Istanbul dat geweld tegen vrouwen moet voorkomen, stelselmatige aanvallen op Koerden.., het maakt niet uit. Zolang Erdogan uit naam van Europa de handen bereid is vuil te maken, wassen de Europese leiders de eigen handen in onschuld. En zolang Europa Turkije inzet als buffer tegen vluchtelingen, moet het land wel veilig zijn…
Wil de echte mensensmokkelaar nu opstaan?
Zelfs al zou hij die boot bestuurd hebben en daarmee zichzelf en anderen in hun vlucht hebben geholpen: nou, en?
Uit dit zogeheten veilige land heeft K.S. met zijn vrouw en drie jonge kinderen begin maart 2020 weten te vluchten naar Griekenland, het eiland Chios. Daar werd hem om te beginnen voor een maand asiel geweigerd. Het recht op asiel was op dat moment namelijk opgeschort vanwege onenigheid tussen Turkije en de EU. Iedereen die aankwam in Griekenland werd van ‘illegale binnenkomst’ beschuldigd. K.S. werd meteen opgepakt en kreeg er de extra aanklacht bij van ‘het faciliteren van illegale binnenkomst’ van anderen omdat hij de boot waarmee ze de Egeïsche Zee hadden overgestoken zou hebben bestuurd.
Nu verklaarden getuigen dat K.S. de boot niet had bestuurd en is het bekend dat vluchtelingen vaak gedwongen worden om boten te besturen dus de hele aanklacht is vals. Maar zelfs al zou hij die boot bestuurd hebben en daarmee zichzelf en anderen in hun vlucht hebben geholpen: nou, en?
Mensensmokkel is een stevige stok om de hond mee te slaan. Maar de EU lidstaten zijn zelf de grootste mensensmokkelaars. Ze gebruiken vluchtelingen als speelbal, stoppen hen in kampen, sluiten hen op en deporteren hen de dood in. En als er al iemand ‘illegale binnenkomst faciliteert’, dan zijn het diezelfde EU lidstaten die systematisch asielaanvragen blokkeren door heel Europa tot een onneembaar fort om te bouwen. Iedere vorm van ‘legale’ binnenkomst is onmogelijk. Daarmee scheppen zij naar kapitalistisch model een ‘gat in de markt’: die van de (‘illegale’) reisorganisatie: de mensensmokkelaars die hun diensten aanbieden en waar mensen noodgedwongen gebruik van maken. In alle gevallen betalen de vluchtelingen een hoge prijs.
Pushback mislukt
Daar begonnen ze Amir en Razuli direct af te ranselen en van mensensmokkel te beschuldigen. Pas toen de vrouw van Amir hun jongste dochtertje omhoog hield en hen smeekte te stoppen, hield het op.
Zoals je hierboven al kon lezen, staat de Griekse zaak tegen K.S. niet op zichzelf. Deportation Monitoring Aegean beschrijft het verhaal van de Afghaanse Amir (25) en Razuli (23). [3] Beiden werden van dezelfde zogenaamd strafbare feiten beschuldigd als K.S. en kregen op 8 september 2020 elk een gevangenisstraf van 50 jaar. Ook hier werd deze extreme straf ‘slechts’ opgelegd voor ‘illegale binnenkomst’ en ‘het faciliteren van illegale binnenkomst’ en was er vrijspraak voor ‘het uitlokken van een schipbreuk’. Ook Amir en Razuli hebben in maart 2020 getracht met een boot via de Egeïsche Zee vanuit Turkije naar Griekenland te komen. Daarbij waren onder andere ook de hoogzwanger vrouw van Amir en zijn jongste dochtertje. De Griekse kustwacht probeerde hen die dag met metalen pijpen terug te duwen naar Turkije, geheel in de traditie van de (illegale) pushbacks waarin ook het Europees Grensagentschap Frontex zo grossiert. Maar vergis je niet in de Griekse kustwacht zelf. Ook zij maken zich voortdurend schuldig aan deze praktijken door motoren kapot te maken, boten tot zinken te brengen en mensen aan hun lot over te laten. En hoewel deze kennis gemeengoed is, het zal je niet verbazen dat van vervolging van grenswachten of autoriteiten die hiertoe opdracht geven (en dat allicht ontkennen) geen sprake is. Ditmaal staken de zich ongestraft wetende grenswachten tijdens de pushback ook de boot lek. De boot maakte water en zonk. Aldus kwamen Amir en Razuli toch nog in Griekenland terecht: de kustwacht moest alle opvarenden wel aan boord nemen. Daar begonnen ze Amir en Razuli direct af te ranselen en van mensensmokkel te beschuldigen. Pas toen de vrouw van Amir hun jongste dochtertje omhoog hield en hen smeekte te stoppen, hield het op. Aangekomen op Lesbos werden ze naar het politiebureau gebracht. Ze zijn niet meer vrij gekomen.
Kort na de veroordeling van Amir en Razuli heeft Amir een keer zijn twee maanden oude baby kunnen zien en even vasthouden, toen zijn vrouw op bezoek kwam. Hem werd toegeschreeuwd het kind terug te geven aan de moeder.
Vrijheid voor de El Hiblu 3!
“Je kunt beter verdrinken dan terug worden gestuurd naar Libië”
Het verhaal van de El Hiblu 3 begon op 26 maart 2019 toen 108 mensen op een rubber boot vertrokken uit de hel van Libië, waar velen van hen in detentiecentra hadden gezeten. Het was midden in de nacht. Er waren zeker dertien kinderen bij en de boot was veel te vol. In de loop van de daaropvolgende dag werden ze ontdekt en werd het koopvaardijschip El Hiblu ingeseind om hen te redden. [4]
De kapitein van de El Hiblu verzekerde hen dat hij ze naar een veilige haven zou brengen. Opluchting alom. Maar de 108 kwamen bedrogen uit. In de daaropvolgende nacht voer het schip in opdracht van de Europese autoriteiten naar Libië. Toen een aantal mensen de lichten van een stad zagen opdoemen in de vroege morgen en die herkenden, beseften zij: dit is niet Europa. Dit is Libië. Er ontstond paniek. Mensen begonnen te schreeuwen en te gillen.
“Je kunt beter verdrinken dan terug worden gestuurd naar Libië” zo zegt een van de overlevenden op een video die je kunt zien op de website ‘Free The El Hiblu 3’. [5] De groep vluchtelingen protesteerde. Drie jongens, 15, 16 en 19 jaar jong, legden contact met de bemanningsleden en traden op als vertalers en onderhandelaars, aangezien zij Engels spraken. Ze wisten de kapitein ertoe te bewegen naar Malta te varen. In de avond van 28 maart meerde de El Hiblu daar aan. Volgens de Maltese autoriteiten zou de kapitein van de El Hiblu hebben gezegd dat de drie jongens de controle over het schip hebben overgenomen. Als gevolg daarvan werden de drie gearresteerd en beschuldigd van piraterij en terrorisme, en zaten ze acht maanden vast voordat ze op borgtocht vrij kwamen.
Op dit moment moeten zij zich elke dag melden, in afwachting van de rechtszaak. De aanklachten zijn onbekend maar zullen ongetwijfeld zwaar zijn. De datum van de rechtszaak is nog altijd niet bekend. Maar in alle onzekerheid is een ding wel zeker: een jarenlange gevangenisstraf hangt hen boven het hoofd, indien zij schuldig worden bevonden.
Anders dan in de zaken van de veelal anonieme vervolgden in Griekenland, krijgt de zaak van de El Hiblu 3 veel aandacht. Hier verzetten mensen zich tegen een van die beruchte illegale pushbacks naar Libië en worden weggezet als kapers, als piraten. Ook Amnesty International eist dat het proces tegen hen wordt stopgezet en dat alle aanklachten van tafel gaan. Deze jongens zijn geen terroristen, deze jongens hebben de levens gered van 108 mensen inclusief henzelf door te voorkomen dat zij allen zouden worden teruggebracht naar Libië.
Frontex en de Libische kustwacht
Terwijl de rechtszaak tegen de El Hiblu 3 zich aandient, wordt steeds duidelijker hoe nauw Frontex samenwerkt met de Libische kustwacht. [6] Een collectief van onderzoeksjournalisten genaamd Lighthouse Reports heeft dat in samenwerking met een aantal Europese media naar boven weten te halen en eind april van dit jaar 2021 gepubliceerd. Bewezen is dat foto’s van bootjes in nood, gemaakt door vliegtuigen van Frontex, met vermelding van hun positie naar de Libische kustwacht worden gestuurd. En niet alleen konden zo mensen naar Libië worden teruggestuurd, ook zijn er mensen verdwenen, verdronken, omdat koopvaardijschepen die dichterbij waren niet werden ingeseind terwijl de Libische kustwacht te laat kwam. Zo willen de Europese autoriteiten een tweede El Hiblu voorkomen. Ook hier is afschrikking het motto. En of Fort Europa nu tegen een fictieve ‘stroom’ vluchtelingen wordt beschermd door Turkije en Griekenland of door Libië en Malta, het doel is altijd: zorgen dat ‘ze’ niet hier komen. Daartoe worden smerige deals gesloten, daartoe wordt er gelogen, daar worden mensenlevens voor opgeofferd. Daarvoor worden allerlei mensenrechten- en vluchtelingenverdragen geschonden.
Asielrecht is een hol begrip als voorkomen wordt dat je ergens kunt komen om asiel aan te vragen. Zelfs het zeerecht, dat bepaalt dat mensen in nood altijd dienen te worden gered en naar een veilige haven gebracht, verzuipt met de vele vluchtelingen mee naar de bodem van de Egeïsche en de Middellandse zee. En de vraag is: wat kunnen we eraan doen om aan de misdadige praktijken van Fort Europa, die in onze naam worden uitgevoerd, een einde te maken?
Joke Kaviaar, 1 mei 2021
NOTEN:
1. De veroordeling van K.S. uit Syrië
2. Verlenging van de deal met Turkije
https://www.groene.nl/artikel/europa-wil-nieuwe-turkije-deal
3. De veroordeling van Amir en Razuli uit Afghanistan
4. Free The El Hiblu 3
https://sea-watch.org/en/free-el-hiblu-3/
5. Video op website Free The El Hiblu 3
6. Frontex werkt samen met Libische kustwacht